Kultura iha relasaun metin ho
sosidade. Kultura hanesan aktividade nebe’e halao iha komunidade nia let husi
jerasaun ba jerasaun. Timor Leste iha kultura hanesan: uma lulik, barlaki
(fetosan-umane), kore metan, tara bandu, se matebian no aktividade seluk- seluk
tan nebe sei metin iha komunidade nia let.
Ita konkorda katak persija duni
hametin no haburas kultura. Ita nia identidade nebe uniku hatudu husi kultura
nebe mak ita iha. Aktividade kulturais nebe’e temi iha leten ne’e hanesan
kustume ida nebe avo sira hatutan husi jerasaun ba jerasaun ho nia objektivu
atu kaer metin identidade uma kain ida-idak nian nomos atu hametin relasaun
entre membru sira nebe involve iha aktividade kulturais ne’e.
Kultura ou lian Malayu dehan adat
ne’e importante atu ita kaer metin. Maibe iha parte seluk kultura mos lori
impaktu negativu ba vida moris loron loron nian. Ba ema sira nebe hili
moris liu husi area negosio, kultura sai mos hanesan faktores ida nebe’e bele
hamate sira nia kapital no hamonu negosio. Iha aktividade negosio,
faktores importante mak kapital nebe’e kompostu husi : osan, ema, ekipamentus,
rai, nomos tempu.
Oinsa kultura hamate kapital ?
Tuir hau nia hare’e no hau nia
esperiensia katak atividade kulturais Timor nian nebe’e temi iha leten ne’e,
involve ema barak nomos gasta sasan barak hanesan: osan, karau, kuda, bibi, no
fahi. Nune’e mos lakon tempu barak hodi realisa aktividade kultura ne’e.
Hau foti izemplu ida hanesan halo
uma lulik. Aktividade ida ne’e importante atu hametin relasaun familia husi uma
kain ida nian. Maibe, atu realiza halo uma lulik ne’e bele han tempu husi fulan
tolu to’o tinan ida, nune’e mos persija kontribusaun maksimu husi membru
familia tomak hanesan fo sasan sira nebe’e mensiona iha leten.
Dala ruma familia sira tenki taka
sira nia negosio no hasai osan atu nune’e hodi ba halo aktividade
kulturais ne. Ba sira nebe osan laiha tenki fa’an sira nia animal ou buka meus
ba halo tusan atu nune’e bele representa sira nia familia iha aktividade
kulturais ne. Maske iha ona familia balu nebe’e moderado teb-tebes katak laiha
obrigasaun atu tenki fo kontribusaun ba eventu kulturais ne’e, maibe hare husi
lalenok kultura nian ou lia nain sira lian, katak ema sira moderado ne’e
laiha hun no abut tanba ne’e obrigatorio atu ema hotu involve an.
Iha parte seluk, ita hare’e katak
iha obstaklu barak mak ema hasoru bainhira hari’i ou halao negosio. Obstaklu
sira ne’e mak hanesan: menus osamentu, falta rekursu humanus, no falta
ekipamentu. Husi ne’e ita bele komprende katak, difisil tebes atu hari’i ou
halao negosio nebe sustentavel se kuandu kultura mos aperta hela
deit. Hodi saida mak bele sosa sasan lori ba fa’an se kuandu osan lori
tiha ba halo adat ? oinsa negosio bele lao se tempu negosio nian gasta tiha ba
halo adat ? se mak fa’an sasan se ema hotu tenki ba partisipa iha eventu
kulturais nian.
Hare’e husi lalaok kultura nomos
kondisaun moris agora dadaun ne’e, hau bele hatete katak kultura la fo dalan
atu hari’i moris diak ema nian. Se ita kontinua kaer metin buat hirak ne’e
entaun sei laiha mudansa ba futuru. Ita persija halo mudansa ruma komesa agora
tanba futuru aban bainrua nian depende ba buat nebe’e ita hari’i iha loron
ohin. Hau laos hatete atu ita kontra kultura ou atu hamate kultura maibe ita
persija buka meus oinsa atu bele iha balansu entre halao kultura no aktividade
moris loron-loron nian.
Hau hanoin katak ita persija halo
mudansa ruma iha kultura nia laran maibe la halakon valor husi kultura ne’e
rasik. Ita persija muda mentalidade ida nebe’e dala ruma hatudu katak
kultura ne’e bele lao se ema lori osan no animal nebe barak. Ita persija
muda sistema obrigatorio ba sistema kolaborasaun wainhira halao eventu
kulturais. Ita persija muda mentalidade ida nebe’e hatudu katak relesaun
familia so metin deit kuandu fo sasan ba malu.
Iha parte seluk ita persija hatene
maneja no halo separasaun entre kultura no negosio. Se ita halo tuir buat hirak
ne’e, maka ita sei la lakon ita nia kultura nune’e mos ita nia kapital sei la
hetan influensa hosi aktividade kulturais.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar